polish internet magazine in australia

Sponsors

NEWS: POLSKA: Prezydent Andrzej Duda powo艂a艂 Bogdana 艢wi臋czkowskiego na nowego prezesa Trybuna艂u Konstytucyjnego. Bogdan 艢wi臋czkowski to by艂y prokurator krajowy i by艂y szef ABW, a tak偶e wsp贸艂pracownik Zbigniewa Ziobry. * Kancelaria Prezydenta poinformowa艂a, 偶e Andrzej Duda podpisa艂 nowelizacj臋 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do aliment贸w, zwi臋kszaj膮c膮 kwot臋 艣wiadczenia z funduszu alimentacyjnego z 500 do 1000 z艂 miesi臋cznie. * * * AUSTRALIA: Nastolatki poni偶ej 16 roku 偶ycia wkr贸tce zostan膮 obj臋te zakazem korzystania z aplikacji spo艂eczno艣ciowych, takich jak TikTok, Instagram, Reddit, Snapchat i Facebook. Pierwsze na 艣wiecie ustawy przesz艂y przez parlament australijski w pi膮tek rano. Premier Anthony Albanese powiedzia艂, 偶e zakaz, kt贸ry wejdzie w 偶ycie za rok, pomo偶e zach臋ci膰 m艂odych Australijczyk贸w do piel臋gnowania lepszych relacji z innymi. * * * SWIAT: Islami艣ci wkroczyli do Damaszku i og艂osili go "wolnym", dodaj膮c, 偶e prezydent Baszar Asad uciek艂 ze stolicy. By艂y prezydent otrzyma艂 azyl w Rosji i przyby艂 do Moskwy wraz z rodzin膮 - poinformowa艂y w niedziel臋 rosyjskie agencje informacyjne RIA Novosti i TASS, powo艂uj膮c si臋 na 藕r贸d艂a kremlowskie. Szybkie zaj臋cie syryjskiej stolicy stanowi kulminacj臋 zakrojonej na szerok膮 skal臋 ofensywy przeprowadzonej przez Hayat Tahrir al-Sham (HTS). Dowodzone przez by艂ego dow贸dc臋 Al-Kaidy, wcze艣niej znanego jako D偶abhat an-Nusra, ugrupowanie rozpocz臋艂o w zesz艂ym tygodniu niespodziewan膮 ofensyw臋 z kontrolowanej przez opozycj臋 prowincji Idlib w p贸艂nocnej Syrii. Wcze艣niej d偶ihady艣ci wyparli armi臋 syryjsk膮 z miast Aleppo, Hama, Homs i Al-Kusajr na granicy z Libanem, zanim wkroczyli do Damaszku.* Rosyjski minister spraw zagranicznych, Siergiej 艁awrow, w opublikowanym dzisiaj wywiadzie dla Tucker Carlsona, stwierdzi艂, 偶e kluczowym warunkiem zako艅czenia wojny w Ukrainie jest uznanie jej za "pa艅stwo nieblokowe". 艁awrow przekonywa艂, 偶e Rosja jest gotowa do艂膮czy膰 do grupy kraj贸w, kt贸re zapewni膮 Ukrainie zbiorowe gwarancje bezpiecze艅stwa.
POLONIA INFO: Spotkanie poetycko-muzyczne z Ludwik膮 Amber: Ko艂ysanka dla Jezusa - Sala JP2 w Marayong, 1.12, godz. 12:30

sobota, 11 sierpnia 2018

Porady j臋zykowe Katarzyny Podjaskiej: ji i ii 馃榾

„S膮 trzy prawdy: 艣wiento prawda, tys prawda i g贸wno prawda” jak to s艂usznie zauwa偶y艂 ks. J贸zef Tischner. Nikt nie ma te偶 monopolu na prawd臋, cho膰 „naprawd臋” piszemy razem 馃槉. Niemniej – istniej膮 w j臋zyku pewne regu艂y, kt贸re pomagaj膮 upora膰 si臋 z w膮tpliwo艣ciami, jakie mog膮 pojawi膰 si臋 podczas pisania i/lub m贸wienia.

Poprzedni odcinek uregulowa艂 nam spraw臋, kiedy „ziemia” piszemy ma艂膮 – a kiedy du偶膮 liter膮. Dzi艣 chcia艂abym si臋 pochyli膰 nad szerszym problem, obejmuj膮cym nie tylko „ziemi臋”, ale w og贸le pisowni臋 rzeczownik贸w zako艅czonych na -ja i -ia.


B臋dzie tego troszk臋, ale wierz臋, 偶e przyda si臋 nam wszystkim od艣wie偶enie wiedzy, bo internety alarmuj膮:
 

Pami臋tajcie, 偶e oczywi艣cie regu艂y j臋zykowe istniej膮, warto je zna膰, warto je sobie od艣wie偶a膰 – niemniej, prawdopodobnie zawsze wpadniecie na jaki艣 wyj膮tek – dlatego regu艂y to jedno – a sprawdzanie pisowni w s艂owniku (najlepiej w miar臋 艣wie偶ym) to drugie.
Uzbrojeni w t臋 przestrog臋 zaczynamy:

rzeczowniki zako艅czone na -ja

 
Je艣li rzeczownik ko艅czy si臋 na -ja, a przed -ja wyst臋puje „s„, „z” albo „c„, to w dope艂niaczu, celowniku i w miejscowniku otrzymamy -ji, np.:
Rosja – Rosji, Azja – Azji, edukacja – edukacji
Je偶eli natomiast -ja b臋dzie wyst臋powa膰 przed samog艂osk膮, to wtedy w przypadkach zale偶nych otrzymamy zako艅czenie -i, np.:
aleja – alei, epopeja – epopei
 
 


rzeczowniki zako艅czone na -ia

 
O tym, czy dany rzeczownik 偶e艅ski zako艅czony na -ia otrzyma ko艅c贸wk臋 -i albo -ii decyduje… poczucie obco艣ci i rodzimo艣ci wyrazu (czyli chodzi o to, czy dany wyraz jest „rozumiany” albo „odczuwany” jako ‚polski’, ‚nasz’, ‚rodzimy’ ewentualnie „przyswojony” – czy jako „obcy”) oraz wymowa tego wyrazu w mianowniku.
 

rodzimo艣膰 a obco艣膰

 
Je艣li -ia wyst臋puje po sp贸艂g艂oskach „p„, „b„, „f„, „w” i „m„, to w wyrazach rodzimych i przyswojonych (czyli powiedzmy takich, kt贸re co prawda zosta艂y zapo偶yczone, ale dzi艣 ju偶 nikt [nikt kto nie jest j臋zykoznawc膮] tego na pierwszy rzut oka nie widzi, „nie czuje”, np. chleb 馃榾 ) piszemy -i, a w wyrazach obcych: -ii, np.:
g艂臋bi, hrabi, skrobi, trzewi, ziemi
daktyloskopii, Kolumbii, ksenofobii, filozofii, hagiografii, epidemii
 
 
 
 
Je艣li -ia wyst臋puje po „t„,”d„, „r„, „l„, „k„, „g„, „ch” – czyli w wyrazach zapo偶yczonych, to otrzymujemy w przypadkach zale偶nych -ii, np.:
apatii, kwestii, Holandii, anomalii, ewangelii, demagogii, hierarchii
 

 
 

wymowa w mianowniku

 
Je偶eli natomiast -ia wyst臋puje po „n„, to -ni zapiszemy wtedy, gdy w mianowniku -nia wymawiamy jako [-艅a]:
babunia [babu艅a] babuni, dynia [dy艅a] dyni, Gdynia [gdy艅a] Gdyni, pustynia [pusty艅a] pustyni
A je艣li w mianowniku -nia wymawiamy jak [-艅ja], wtedy w przypadkach zale偶nych zapiszemy -nii:
aronia [aro艅ja] aronii, Dania [da艅ja] Danii, harmonia [harmo艅ja] harmonii, linia [li艅ja] linii
 
 


Prawdopodobnie wi臋kszo艣膰 z nas „na czuja” zapisa艂aby „linii” i „babuni” w艂a艣nie tak – bo tak „lepiej wygl膮da”, bo inaczej „nie pasuje”. Dumam tak偶e, 偶e pewnie wi臋kszo艣膰 z nas o opisanych wy偶ej regu艂ach raczej nie s艂ysza艂a – niemniej „czu艂aby”, 偶e tak w艂a艣nie powinno si臋 pisa膰 przytoczone wyrazy. Regu艂y rodzimego j臋zyka mamy niejako w sobie, cho膰 ich wcale nie musimy zna膰. Fajny ten j臋zyk, nie?
 
Ani w Rosji, ani w Azji bez edukacji nikt nie napisze epopei. W g艂臋bi alei pewien d偶entelmen pr贸bowa艂 pewnemu hrabi opowiedzie膰 histori臋 babuni, kt贸ra naczyta艂a si臋 hagiografii i boj膮c si臋 epidemii, wyjecha艂a do Kolumbii, ale ostatecznie musia艂a j膮 opu艣ci膰 z powodu ksenofobii. W kwestii tej anomalii my艣lowej uciek艂a si臋 ona do filozofii harmonii i osiad艂a ostatecznie w Gdyni. Obecnie popija herbat臋 z aronii i marzy o wyprawie do Danii, by tam na ziemi swych przodk贸w uczy膰 si臋 daktyloskopii.
 
Teraz Wy spr贸bujcie u艂o偶y膰 histori臋 z naszymi -ji, -ii oraz -i 馃槉

Katarzyna Podjaska

Brak komentarzy:

Prze艣lij komentarz

Redakcja nie ponosi odpowiedzialno艣ci za tre艣膰 komentarzy