polish internet magazine in australia

NEWS: POLSKA: Prokuratura Okręgowa w Warszawie skierowała w środę do Sądu Rejonowego Warszawa Praga – Południe w Warszawie akt oskarżenia przeciwko europosłowi Grzegorzowi Braunowi. Rzecznik prokuratury Łukasz Skiba poinformował, że akt oskarżenia wobec Grzegorza Brauna obejmuje siedem czynów, w tym zgaszenie świec chanukowych w Sejmie. * * * AUSTRALIA: Według nowych danych Australijskiego Urzędu Podatkowego chirurdzy są najlepiej opłacanymi specjalistami w Australii. 4247 osób zgłosiło średni dochód podlegający opodatkowaniu w wysokości 472 475 dolarów w latach 2022–2023” — czytamy w raporcie. Drugie i trzecie miejsce zajęli anestezjolog i pośrednik finansowy z odpowiednio 447 193 USD i 355 233 USD. Na czwartym miejscu uplasowali się specjaliści chorób wewnętrznych z kwotą 342 457 dolarów, a na pitym psychiatrzy z kwotą 288 146 dolarów. * * * SWIAT: Protesty antyprezydenckie i antyrządowe rozlewają się na Ukrainie. Na placu Iwana Franki w Kijowie już trzeci dzień trwa akcja protestacyjna przeciwko ustawie ograniczającej niezależność Narodowego Biura Antykorupcyjnego Ukrainy (NABU) i Specjalistycznej Prokuratury Antykorupcyjnej (SAP). Na demonstrację w stolicy przyszło we środę ponad 4000 osób. Manifestują studenci w Charkowie, Lwowie, Dnieprze, Odessie, Iwano-Frankowsku, Zaporożu, Czerniowcach, Winnicy, Łucku, Krzywym Rogu, Tarnopolu, Żytomierzu, Równem, Połtawie, Chmielnickim, Czernihowie i Krzemieńczuku.
POLONIA INFO:

niedziela, 29 kwietnia 2018

Ignacy Krasicki poucza

Portret Ignacego Krasickiego pędzla Per
 Kraffta (starszego) z ok. 1767 roku.
Fot. Wikipedia (domena publiczna)
Ignacy Krasicki, zwany „księciem poetów”, jest niewątpliwie najwybitniejszym przedstawicielem polskiego oświecenia. Książę Biskup Warmiński sięga do klasycznego hasła „bawiąc – uczyć” i poprzez literaturę realizuje jeden z ważniejszych postulatów epoki – nakaz dydaktyzmu: jego dzieła, pomimo lekkiej a nawet zabawnej formy, dotykają trudnych tematów, piętnując ludzkie przywary – czasami w dość przewrotny sposób. Poprzez śmiech i  zabawę Krasicki wskazuje właściwe do naśladowania postawy...

Jedną z bardziej rozpoznawalnych bajek Ignacego Krasickiego jest Jagnię i wilcy. W tym utworze autor przedstawia nam dość brutalny świat: oto samotne jagnię zostało napadnięte przez wilki, które nie dość, że owo jagnię pożerają, to dodatkowo nadają temu czynowi rangę wytłumaczalnego i zgodnego z regułami, jakie rządzą światem: "Smacznyś, słaby i w lesie!". Okazuje więc się, że wilki miały pełne prawo wykorzystać jagnię, w tym świecie słaby i samotny nie ma żadnych szans.


Ale nie tylko siła pozwala „osiągnąć sukces” bajkowym bohaterom, oto kot, który umiejętnie posługuje się pochlebstwem, czy może bardziej – korzysta z okazji, jaką podsuwa mu sytuacja – zdobywa upragniony posiłek: szczura, który zakrztuszony dymem staje się łatwym kąskiem. Krasicki w bajce Szczur i kot przestrzega przed zbytnim zapatrzeniem w sienie w myśl morału: „ten może być zwiedziony kto lubi być kadzony”.

Podobny wydźwięk mają Malarze: dwaj artyści zarabiają na życie, tworząc portrety. Jednemu z nich jednak wiedzie się lepiej niż drugiemu. Okazuje się, że „Piotr malował podobne, Jan piękniejsze twarze” i właśnie z tego powodu „Piotr malował wybornie, a głód go uciskał, /Jan mało i źle robił, więcej jednak zyskał” – ludzka próżność nie docenia prawdy, w swym zakłamaniu świat woli oglądać swoje piękniejsze odbicie.

Krytykę ludzkiego zakłamania i hipokryzji znajdziemy również w Dewotce – krótkiej bajce o pewnej kobiecie, którą modląc się słowami „"... i odpuść nam winy, /Jako my odpuszczamy", karała swoją służącą biciem. Poeta dość trafnie komentuje takie zachowanie: „Uchowaj, Panie Boże, takiej pobożności”. Tym tekstem zbliża się Krasicki do inne klasycznego utworu – Świętoszka Moliera. Podobnie jak mistrz komedii nowożytnej autor Dewotki bez litości obnaża obłudę religijną.

Ludzką małostkowość z kolei odkrywa Kałamarz i pióro – historia o sprzeczce pomiędzy tytułowymi kałamarzem i piórem o to, kto jest autorem dzieła, które właśnie powstało. Spór trwał w najlepsze, gdy pojawił się rzeczywisty autor dzieła i wyśmiał niedorzeczną kłótnię. Sytuację tę zgrabnie podsumowuje Krasicki: „Wieleż takich na świecie piór i kałamarzów”.

Jednak nie tylko bajka doskonale nadaje się do ukazywania ludzkich wad i przywar. Ignacy Krasicki nie mniej chętnie sięgał również po satyry. Ten antyczny gatunek idealnie służy oświeceniowej zasadzie „bawiąc – uczyć”. Operując komizmem i satyrą właśnie, teksty takie jak Do króla, Pijaństwo czy Świat zepsuty prezentują świat „w krzywym zwierciadle”, pokazują wzorce zachowań i piętnują niewłaściwe postawy.

Do króla to chyba jeden z najbardziej przewrotnych tekstów literatury polskiej. Już sam tytuł wskazuje, że adresatem utworu będzie „król”, zresztą świadczą też o tym typowe zwroty do adresata: „Pozwolisz, mości królu, że od ciebie zacznę”, jednak, jak się okazuje po wnikliwej lekturze, adresatem satyry wcale nie jest Stanisław August Poniatowski a szlachta polska. Krasicki bardzo sprawnie operuje ironią i wkłada w usta narratora-Sarmaty słowa przygany kierowane do króla. Oto władca okazuje się być za młody, za dobry, za hojny, zbyt zainteresowany rozwojem nauki i kultury itp. W świetle oświeceniowych ideałów zarzuty te wydają się być irracjonalne. Narrator obnaża tym samym swoją głupotę i zaściankowość sarmackiego myślenia. W efekcie utwór urasta do rangi panegiryku, bo w istocie wychwala Stanisława Augusta Poniatowskiego, co zresztą nie dziwi, jeżeli sięgniemy do biografii autora i przeczytamy o jego bliskich stosunkach z ostatnim królem Polski. Do króla gani zatem zapatrzoną w swoją „złotą wolność” szlachtę, która to niejednokrotnie forsowała wobec władcy podobnego typu zarzuty.

Jedną ze bardziej znanych przywar szlachty sarmackiej jest także słabość do trunków. Ten temat podejmuje z kolei Pijaństwo. Z dialogu głównych bohaterów dowiadujemy się, że jeden z nich dotkliwie odczuwa skutki niedawnego biesiadowania:
 
„Skąd idziesz?" „Ledwo chodzę". „Słabyś?" „I jak jeszcze. /Wszak wiesz, że się ja nigdy zbytecznie nie pieszczę, /Ale mi zbyt dokucza ból głowy okrutny".
 
Jednocześnie bohater wyjawia przyczyny, dla których został wręcz zmuszony do picia, pojawiają się tam imieniny żony, odwiedziny przyjaciół, chęć polepszenia perystatyki jelit itp. Obaj rozmówcy w pełni się zgadzają, że picie alkoholu jest czynem haniebnym i należy zaniechać podobnych praktyk, co nie powstrzymuje jednego z nich przed wygłoszeniem słynnych słów:
 
 „Te są wstrzemięźliwości zaszczyty, pobudki, /Te są". „Bądź zdrów!" „Gdzież idziesz?" „Napiję się wódki".
 
Wcześniejsza tyrada okazuje się pustosłowiem, prawdopodobnie nasz bohater jutro też obudzi się z bólem głowy.

O ból głowy może też przyprawić wizja Świata zepsutego:
 
„Wstręt ustał, a jawnego sprośność niedowiarstwa/ Śmie się targać na święte wiary tajemnice;/ Jad się szerzy, a źródło biorąc od stolice,/ Grozi dalszą zarazą. Pełno ksiąg bezbożnych,/ Pełno mistrzów zuchwałych, pełno uczniów zdrożnych;/ A jeśli gdzie się cnota i pobożność mieści,/ Wyśmiewa ją zuchwałość, nawet w płci niewieściej/ Wszędzie nierząd, rozpusta, występki szkaradne”.
 
 Krasicki maluje wizję przerażającą – wizję upadku, posługuje się przy tym znanym motywem tonącego okrętu. Opisane przywary mają doprowadzić do zatonięcia statku, który jest niczym innym jak alegorią ojczyzny (podobnego motywu używał już w Piotr Skarga w sowich Kazaniach sejmowych). Autor zatem ostrzega: jeśli szlachta nie poprawi swojego zachowania, jeżeli nadal będzie kultywować sarmackie zwyczaje – grozić to może narodową katastrofą. Dziś wiemy, że Książę Biskup Warmiński ostrzegał rodaków słusznie, nakazał on jednocześnie zachować postawę patriotyczną, pełną poświęcenia:
 
 „A choć bezpieczniej okręt opuścić i płynąć,/ Poczciwiej być w okręcie, ocalić lub zginąć” – tego apelu szlachta sarmacka jednak nie wysłuchała...

Świat, jaki maluje nam słowami Krasicki w swoich bajkach i satyrach, jest światem pełnym obłudy i hipokryzji (Dewotka, Malarze), niesprawiedliwości (Jagnię i wilcy) lub zwyczajnie ludzkiej głupoty (Do króla). To świat „w krzywym zwierciadle”, w którym słaby nie ma racji bytu, prawda i cnota stają pojęciami anachronicznymi (Świat zepsuty) a ludzie (czyli szlachta) wolą się bawić i pić niż wypełniać obowiązki obywateli (Pijaństwo). Ten świat maluje Krasicki żywymi kolorami – używa bajek i satyr, gatunków operujących komizmem, dlatego czasami niewprawne oko może nie zauważyć tła obrazu malowanego bardzo ciemnymi kolorami. Lekkimi słowami i rymowaną formą wprowadza autor Malarzy poważne nauki i morały, idealnie się tym wpisując w model oświeceniowego twórcy – zatroskanego o kręgosłup moralny swoich rodaków oraz o przyszłość państwa, które wyraźnie chyli się ku upadkowi. Krasicki trafnie diagnozuje stan osiemnastowiecznego społeczeństwa i stan ten stara się uzdrowić najbardziej klasyczną metodą: „bawiąc – uczyć”. Bo jak sam pisze:
 
„Wolno szaleć młodzieży, wolno starym zwodzić,/ Wolno się na czas żenić, wolno i rozwodzić,/ Godzi się kraść ojczyznę, łatwą i powolną;/ A mnie sarkać na takie bezprawia nie wolno?”.
 
Ówcześni Polacy tych rad słuchać nie chcieli, pozostaje mi tylko mieć nadzieję, że współcześni mi rodacy nie będą głusi na, niestety, bardzo aktualne słowa „księcia poetów”.

Katarzyna Podjaska

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy

  • Drugi Polak w Kosmosie
     Już w środę o godzinie 8.31 czasu polskiego z kompleksu startowego 39A w Centrum Lotów Kosmicznych Johna F. Kennedy'ego na przylądku Canaveral na Florydzie ma ruszyć misja Axiom 4. Na pokładzie kapsuły Dragon, która opuści Ziemię dzięki rakiecie Falcon 9, znajdzie się Polak - Sławosz Uznański-Wiśniewski. Oprócz niego w kosmos polecą była astronautka NASA Peggy Whitson (dowódczyni), pilot Shubhanshu Shukla z Indii oraz specjalista misji Tibor Kapu z Węgier. Cała czwórka spędzi na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) do 14 dni.
    CZE-25 - 2025 | Komentarze (0) | Wiecej ->

  • USA Zaatakowały Iran. Czy Trump Rozpoczął Trzecią Wojnę Światową?
    Prezydent USA Donald Trump poinformował, że w niedzielę rano Waszyngton przeprowadził serię szeroko zakrojonych ataków na trzy irańskie obiekty nuklearne.Jak napisał Trump na swojej platformie Truth Social, celem „bardzo udanego ataku” były miejscowości Fordow, Natanz i Isfahan.Amerykański przywódca wygłosił później transmitowane w telewizji przemówienie z Białego Domu, w którym stwierdził, że irańskie obiekty nuklearne zostały „całkowicie i kompletnie zniszczone”.Ostrzegł Teheran przed odwetem, mówiąc, że „musi teraz zawrzeć pokój”, w przeciwnym razie „przyszłe ataki będą o wiele poważniejsze”.Iran twierdzi, że w dotkniętych miejscach nie stwierdzono skażeniaAtaki na irańskie obiekty nuklearne oznaczały...
    CZE-22 - 2025 | Komentarze (0) | Wiecej ->

  • Izrael - Iran. O co naprawdę chodzi?
     13 czerwca 2025 roku rozpoczęla się wojna izraelsko-irańska zapoczątkowana masowymi bombardowaniami celów związanych z irańskim programem nuklearnym przez Siły Powietrzne Izraela w ramach operacji  „Powstający Lew”, ang. Operation Rising Lion i następującej po nich irańskiej odpowiedzi rakietowej na Izrael w ramach operacji „Dotrzymana Obietnica 3”. Według doniesień zachodnich mediów prezydent USA Donald Trump, wieloletni sojusznik Izraela, nie wyklucza bezpośredniej interwencji militarnej w konflikcie.O nowym konflikcie na Bliskim Wschodzie mówi politolog, dr Leszek Sykulski, człowiek który jako jedyny w przestrzeni publicznej trafnie przewiduje i mówi bez ogródek jakie...
    CZE-19 - 2025 | Komentarze (0) | Wiecej ->

  • Jan Engelgard: Po pierwsze Polska
    Po pierwsze Polska.  Takie hasło powinno być naczelnym wyznacznikiem polskiej polityki, tak na gruncie wewnętrznym, jak i międzynarodowym.Obrona polskiego interesu narodowego i nie uleganie fobiom, chwilowym nastrojom, sympatiom czy ideologicznemu zacietrzewieniu. Pojedynczy obywatel może mieć swoje poglądy nacechowane emocjami i swoją własną oceną sytuacji, ale państwo powinno być od tego wolne.Piszę te słowa, kiedy na Bliskim Wschodzie mamy kolejną odsłonę konfliktu zagrażającego stabilizacji już nie tylko w tym regionie, ale na całym świecie. Zbyt dużo mocarstw jest czynnie zaangażowanych po jednej, czy drugiej stronie tamtejszej barykady, by nie dostrzec wynikających z tego zagrożeń. Wszyscy kalkulują, co im się opłaci i jak...
    CZE-16 - 2025 | Komentarze (0) | Wiecej ->

  • Sejmowy spektakl. Tusk przetrwał. Polska niekoniecznie
     11 czerwca 2025 roku. Środa. W Sejmie goręcej niż w piecu na Podlasiu, a na galerii dziennikarskiej ruch większy niż w centrum handlowym przed Wigilią. W końcu wydarzenie sezonu: głosowanie nad wotum zaufania dla rządu. Prawdziwe polityczne show. A wszystko przez jedno nazwisko: Karol Nawrocki. Prezydent elekt. Człowiek, który wygrał z Rafałem Trzaskowskim – ulubieńcem jednej połowy Polski i zmorą tej drugiej.Gra o stołki i przetrwanieZwycięstwo Nawrockiego to nie tylko kłopot. To megablokada dla rządu Tuska, który poczuł, że za chwilę wszystko mu zablokują – i fundusze, i ustawy, i nawet powietrze w sali kolumnowej. Dlatego Donald, stary wyga, zagrał va banque. „Wotum albo koniec” – dramatyzował. I co? 243 za. 210 przeciw. Nikt się...
    CZE-12 - 2025 | Komentarze (0) | Wiecej ->

  • Sejm uczcił ofiary UPA - Ukraina broni morderców
     Sejm uchwalił  ustawę o ustanowieniu 11 lipca Narodowym Dniem Pamięci o Polakach – Ofiarach Ludobójstwa dokonanego przez ukraiskich nacjonalistw z OUN i UPA na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej Polskiej. W błyskawicznie wydanym oświadczeniu ukraińskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych dotyczącym decyzji polskiego Sejmu o ustanowieniu 11 lipca Narodowym Dniem Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów, strona ukraińska przekroczyła granice dyplomacji, historii i przyzwoitości. Dokument opublikowany przez MSZ Ukrainy to jawna próba relatywizowania zbrodni wołyńskiej, a jego ton i treść są nie do zaakceptowania z perspektywy polskiego interesu narodowego.Komentarz publicystów Myśli Polskiej:
    CZE-07 - 2025 | Komentarze (0) | Wiecej ->

  • Najkrótsza prezydentura świata
     Nie dość, że przegrał wybory z politycznym nowicjuszem, to jeszcze zbłaźnił się, obwieszczając pochopnie własny triumf. Duet Miziołek & Warzecha barwnie, ostro i nie bez złośliwości analizuje powody niedzielnej klęski Trzaskowskiego. Wymienia jej współautorów: sztabowców z Bożej łaski, Tuska, Gajewską, nadgorliwe media... I przytacza pełne pogardy opinie przegranych. Autorzy "Rozjazdu" zastanawiają się także, jak szybko prezydent elekt uniezależni się od partyjnego zaplecza PiS.
    CZE-04 - 2025 | Komentarze (0) | Wiecej ->