Emigracja więźniów wojennych z obozów Europy do Nowej Zelandii

Port w stołecznym Wellingtonie (fot. Leszek Wątróbski)

 W okresie po II wojnie światowej rząd Nowej Zelandii przyjął na swoje terytorium kilka tysięcy więźniów wojennych z Europy. Byli wśród nich także i Polacy posiadający już tam swoje rodziny.

 I tak w latach 1949-1952, przybyło do Nowej Zelandii dalszych 850 Polaków. Byli to ludzie rozproszeni po całej Europie, którzy w czasie wojny przebywali w obozach koncentracyjnych i obozach pracy w: Niemczech, Austrii, Grecji, Francji i we Włoszech. Ludzie ci przybyli do Nowej Zelandii na 3 statkach: SS. Dundalk Bay w czerwcu 1949, SS Helenie Prince w październiku 1950 i SS. Goya w maju, sierpniu i grudniu 1951 roku. 

Na pierwszym statku, który wypłynął z Triestu 20 maja 1949 roku znaleźli się polscy emigranci z obozu przejściowego Grugliasco we Włoszech w ilości 214 osób. Ich statek dopłynął do Wellingtonu 27 czerwca 1949 roku. Emigranci ci znajdowali się wcześniej w następujących miejscowościach: Seedorf¹ i Wentorf² – w brytyjskiej strefie w Niemczech; Butzbach³, Frankfurcie⁴, Augsburgu⁵, Salzburg⁶ i Monachium⁷ - w amerykańskiej strefie w Niemczech, w Insbruku⁸ - we francuskiej strefie w Austrii, Villach⁹ - brytyjskiej strefie w Austrii, Asten¹⁰ – amerykańskiej strefie w Austrii oraz z Bliskiego Wschodu¹¹, Wschodniej Afryki¹² i Paryża¹³ . -     

SS. Dundalk Bay (fot. archiwum)

W grupie przybyłych do Nowej Zelandii rodaków na pokładzie SS. Dundalk Bay w czerwcu 1949 były również pełne rodziny¹⁴ (rodzice i dzieci) oraz samotne kobiety z dziećmi (najczęściej wdowy)¹⁵, samotne kobiety¹⁶ i samotni mężczyźni¹⁷ . Na drugim statku SS Helenie Prince, który wypłynął z niemieckiego portu Tirpitz 8 sierpnia 1950 roku i dotarł do Wellingtonu 18 października 1950 roku było 380 polskich emigrantów¹⁸. Na pokładzie tego statku znajdowali się ludzie samotni: kobiety i mężczyźni, małżeństwa oraz rodziny z dziećmi, które urodziły się już poza Polską. 

Na trzecim statku S.S. „Goya, który wypłynął z Pireusu w Grecji 31 marca 1951 roku i przypłynął do Wellingtonu 2 maja 1951 roku, w swoim pierwszym rejsie do Nowej Zelandii było 6 polskich emigrantów¹⁹ . Na statku S.S. „Goya”, w jego drugim rejsie, który wypłynął z Neapolu 8 lipca 1951 roku i przybył do Wellingtonu 14 sierpnia 1951, było 171 polskich emigrantów. Pochodzili oni z różnych obozów: Rastall - 23 osoby²⁰ , Monachium - 34²¹, Lubeck-Blankensee - 94²² , Linzu - 10²³ oraz ze Szwajcarii - 5 ²⁴ , Bangoli - 3 ²⁵ i z Włoch - 2 ²⁶ . W trzecim rejsie statku S.S. Goya do Nowej Zelandii, który wypłynął z Neapolu we Włoszech 7 listopada 1951 roku i przypłynął do Wellingtonu 14 grudnia 1951 roku było 6 polskich emigrantów²⁷ Wśród przybyłych do Nowej Zelandii emigrantów z Europy było też 6 niewielkich grup Polaków, którzy dotarli tam razem z innymi emigrantami: cztery z nich samolotami i 2 na pokładzie statków²⁸ . I tak samolotami przybyło do Nowej Zelandii 23 emigrantów²⁹ oraz na pokładzie 2 statków: S.S. Wanganella i S.S. Monowai kolejnych 17 emigrantów³⁰ . Polscy emigranci przybyli do Nowej Zelandii w latach 1949-1952 zamieszkali w większych ośrodkach miejskich. Znacząca ich część, ze względu na słabą znajomość języka angielskiego, podjęła pracę fizyczną. Wielu też włączyło się w pracę organizacji kombatanckich i polonijnych.   
     

Leszek Wątróbski

________________________________________

¹ 20 emigrantów z Seedorf (brytyjska strefa w Niemczech); w „Poles on „SS. Dundalk Bay” which arrived in Wellington N.Z. on 27.6.1949 (Emigransts departed from Grugliasco Camp – Italy sailing from Trieste on 20.5.1949)”, Appendix 4, w: History of the Polish Settlers in NZ,Warszawa 1990, s. 135.                                                                                                                    

 ² 13 emigrantów z Wentorf (brytyjska strefa w Niemczech); w „Poles on „SS. Dundalk Bay” which arrived In Wellington N.Z. on 27.6.1949 (Emigransts departed from Grugliasco Camp – Italy sailing from Trieste on 20.5.1949)”, Appendix 4, w: History of the Polish…, s. 135.                                                                                                       

³ 49 emigrantów z Butzbach (amerykańska strefa w Niemczech);ww „Poles on „SS. Dundalk Bay” which arrived In Wellington N.Z. on 27.6.1949 (Emigransts departed from Grugliasco Camp – Italy sailing from Trieste on 20.5.1949)”, Appendix 4, w: History of the Polish.., s. 135-136.         

⁴13 emigrantów z Frankfurtu (amerykańska strefa w Niemczech); w „Poles on „SS. Dundalk Bay” which arrived In Wellington N.Z. on 27.6.1949 (Emigransts departed from Grugliasco Camp – Italy sailing from Trieste on 20.5.1949)”, Appendix 4, w: History of the Polish…, s. 137. 5 2 emigrantów z Augsburga (amerykańska strefa w Niemczech): Bergman Ilia (5.7.1923), Buchiw Mykoła (16.10.1904); „Poles on „SS. Dundalk Bay” which arrived in Wellington N.Z. on 27.6.1949 (Emigransts departed from Grugliasco Camp – Italy sailing from Trieste on 20.5.1949)”, Appendix 4, w: History of the Polish…, s. 137.   

⁵ 2 emigrantów z Salzburga (amerykańska strefa w Niemczech); w „Poles on „SS. Dundalk Bay” which arrived in Wellington N.Z. on 27.6.1949 (Emigransts departed from Grugliasco Camp – Italy sailing from Trieste on 20.5.1949)”, Appendix 4, w: History of the Polish…, s. 136.                                                                                                   

  ⁶ 5 emigrantów z Salzburga (amerykańska strefa w Niemczech); w „Poles on „SS. Dundalk Bay” which arrived in Wellington N.Z. on 27.6.1949 (Emigransts departed from Grugliasco Camp – Italy sailing from Trieste on 20.5.1949)”, Appendix 4, w: History of the Polish…, s. 136.                                                                                                                

⁷ 4 emigrantów z Monachium (amerykańska strefa w Niemczech); w „Poles on „SS. Dundalk Bay” which arrived In Wellington N.Z. on 27.6.1949 (Emigransts departed from Grugliasco Camp – Italy sailing from Trieste on 20.5.1949)”, Appendix 4, w: History of the Polish…, s. 136.                                                                                                                        

⁸ 10 emigrantów z Insbrucku (francuska strefa w Austrii); w Poles on „SS. Dundalk Bay” which arrived In Wellington N.Z. on 27.6.1949 (Emigransts departed from Grugliasco Camp – Italy sailing from Trieste on 20.5.1949)”, Appendix 4, w: History of the Polish…, s. 136 .

⁹ 11 emigrantów z Villach (angielska strefa w Austrii); w Poles on „SS. Dundalk Bay” which arrived In Wellington N.Z. on 27.6.1949 (Emigransts departed from Grugliasco Camp – Italy sailing from Trieste on 20.5.1949)”, Appendix 4, w: History of the Polish…, s. 136.                                                                                                   

  ¹⁰ 31 emigrantów z Asten (amerykańska strefa w Austrii); w Poles on „SS. Dundalk Bay” which arrived In Wellington N.Z. on 27.6.1949 (Emigransts departed from Grugliasco Camp – Italy sailing from Trieste on 20.5.1949)”, Appendix 4, w: History of the Polish…, s. 137.

¹¹ 9 emigrantów z Bliskiego Wschodu; w Poles on „SS. Dundalk Bay” which arrived In Wellington N.Z. on 27.6.1949 (Emigransts departed from Grugliasco Camp – Italy sailing from Trieste on 20.5.1949)”, Appendix 4, w: History of the Polish…, s. 137.                                                                                                                                                

¹² 1 emigrant z Afryki Wschodniej: Pasikowska Jadwiga (24.7.1932); Poles on „SS. Dundalk Bay” which arrived In Wellington N.Z. on 27.6.1949 (Emigransts departed from Grugliasco Camp – Italy sailing from Trieste on 20.5.1949)”, Appendix 4, w: History of the Polish…, s. 137.                                                                                                                        

¹³ 5 emigrantów z Paryża; w Poles on „SS. Dundalk Bay” which arrived In Wellington N.Z. on 27.6.1949 (Emigransts departed from Grugliasco Camp – Italy sailing from Trieste on 20.5.1949)”, Appendix 4, w: History of the Polish…, s. 137.

 ¹⁴ 16 emigrantów 9rodzice z dziećmi); w „Poles on „SS. Dundalk Bay” which arrived in Wellington N.Z. on 27.6.1949 (Emigransts departed from Grugliasco Camp – Italy sailing from Trieste on 20.5.1949)”, Appendix 4, w: History of the Polish…, s. 136.                                                                                                                                                        

  ¹⁵ 14 emigrantów (kobiety samotne z dziećmi); w „Poles on „SS. Dundalk Bay” which arrived in Wellington N.Z. on 27.6.1949 (Emigransts departed from Grugliasco Camp – Italy sailing from Trieste on 20.5.1949)”, Appendix 4, w: History of the Polish…, s. 136.                                                                                                                                                     

 ¹⁶ 3 emigrantów (samotne kobiety): Kalinowska Olga (24.7.1918), Pleczko Irena (1.7.1915), Gościówa Olga (11.7.1892); „Poles on „SS. Dundalk Bay” which arrived in Wellington N.Z. on 27.6.1949 (Emigransts departed from Grugliasco Camp – Italy sailing from Trieste on 20.5.1949)”, Appendix 4, w: History of the Polish…, s. 136.

¹⁷ 8 emigrantów (samotni mężczyźni); w „Poles on „SS. Dundalk Bay” which arrived in Wellington N.Z. on 27.6.1949 (Emigransts departed from Grugliasco Camp – Italy sailing from Trieste on 20.5.1949)”, Appendix 4, w: History of the Polish…, s. 136.                                                                                                                                          

¹⁸ 380 emigrantów ze statku S.S. „Hellenic Prince”; w Polish immigrants on S.S. „Hellenic Prince” which departed from Tirpitz – Germany sailing ex Bremerhafen on 8.8.1950 (arrived in Wellington – NZ on 18.10.1950)”, Appendix 5, w: History of the Polish…, s. 137-140.                                                                                              

 ¹⁹ 6 emigrantów z Grecji na statku S.S. „Goya”, który wypłynął z Pireusu w Grecji 31 marca 1951 roku i przypłynął do Wellingtonu 2 maja 1951 roku w rejsie do Nowej Zelandii; w „Polish immigrants which arrived on S.S. „Goya” no 1 from Piraeus, Greece on 31.3.1951 (arrived in Wellington N.Z. on 2.5.1951), Appendix 7, w: History of the Polish…, s.142.

²⁰ 23 emigrantów z Rastall, ze statku S.S. „Goya”, który wypłynął z Neapolu 8 lipca 1951 roku i przypłynął do Wellingtonu 14 sierpnia 1951, w swoim 2 rejsie do NZ; w „Polish immigrants which arrived on S.S. „Goya” no 2 departed ex Naples on 8.7.1951 (arrived in Wellington N.Z. on 14.8.1951), Appendix 6, w: History of the Polish…, s.141.                                                                                                                                                                                                                                                                                          

 ²¹ 36 emigrantów z Monachium, ze statku S.S. „Goya”, który wypłynął z Neapolu 8 lipca 1951 roku i przypłynął do Wellingtonu 14 sierpnia 1951, w swoim 2 rejsie do NZ; w „Polish immigrants which arrived on S.S. „Goya” no 2 departed ex Naples on 8.7.1951 (arrived in Wellington N.Z. on 14.8.1951), Appendix 6, w: History of the Polish…, s.141.                                                                                                                                                                       

²² 94 emigrantów z Lubeck-Blankensee, ze statku S.S. „Goya”, który wypłynął z Neapolu 8 lipca 1951 roku i przypłynął do Wellingtonu 14 sierpnia 1951, w swoim 2 rejsie do NZ; w „Polish immigrants which arrived on S.S. „Goya” no 2 departed ex Naples on 8.7.1951 (arrived in Wellington N.Z. on 14.8.1951), Appendix 6, w: History of the Polish…, s.141.

²³ 10 emigrantów z Linzu ze statku S.S. „Goya”, który wypłynął z Neapolu 8 lipca 1951 roku i przypłynął do Wellingtonu 14 sierpnia 1951, w swoim 2 rejsie do NZ; w „Polish immigrants which arrived on S.S. „Goya” no 2 departed ex Naples on 8.7.1951 (arrived in Wellington N.Z. on 14.8.1951), Appendix 6, w: History of the Polish…, s. 142.                                                                                                                                                                 

 ²⁴5 emigrantów ze Szwajcarii ze statku S.S. „Goya”, który wypłynął z Neapolu 8 lipca 1951 roku i przypłynął do Wellingtonu 14 sierpnia 1951, w swoim 2 rejsie do NZ; w „Polish immigrants which arrived on S.S. „Goya” no 2 departed ex Naples on 8.7.1951 /(arrived in Wellington N.Z. on 14.8.1951), Appendix 6, w: History of the Polish…, s.142.                                                                                                                                                                 

 ²⁵ 3 emigrantów z Bangoli ze statku S.S. „Goya”, który wypłynął z Neapolu 8 lipca 1951 roku i przypłynął do Wellingtonu 14 sierpnia 1951, w swoim 2 rejsie do NZ: Kula Kaczmarski Jerzy, Kula Kaczmarski Fernanda, Kula Kaczmarski Alvaro; „Polish immigrants which arrived on S.S.„Goya” no 2 departed ex Naples on 8.7.1951 (arrived in Wellington N.Z. on 14.8.1951), Appendix 6, w: History of the Polish…, s. 142.

²⁶ 2 emigrantów z Włoch ze statku S.S. „Goya”, który wypłynął z Neapolu 8 lipca 1951 roku i przypłynął do Wellingtonu 14 sierpnia 1951, w swoim 2 rejsie do NZ: Charczuk Janina, Charczuk Natalia; „Polish immigrants which arrived on S.S. „Goya” no 2 departed ex Naples on 8.7.1951 (arrived in Wellington N.Z. on 14.8.1951), Appendix 6, w: History of the Polish…, s.142.

²⁷ 6 emigrantów z Grecji ze statku S.S. „Goya”, który wypłynął z Pireusu 10.11.1951 roku i przypłynął do Wellingtonu 14.12.1951, w swoim 3 rejsie do NZ; w: „Polish immigrants which arrived on S.S. „Goya” no 3 departed Naples, Italy on 7.11.1951 and ex Piraeus, Greece on 10.11.1951 from Piraeus, Greece on 31.3.1951 (arrived in Wellington N.Z. on 14.12.1951), Appendix 7, w: History of the Polish…, s.142.

²⁸ 40 emigrantów, którzy przybyli do NZ w ramach planu I.R.D Scheme w roku 1951 i 1952: „Extracts of Polish immigrants who arrived In New Zealand under the I.R.D. Scheme’, Appendix 8, w: History of the Polish…, s.143.                                                                                                                                                                             

²⁹ 23 emigrantów dotarło do NZ samolotami: 7.4.1951 roku; w „Extracts of Polish…, s. 143.                               

 ³⁰17 emigrantów dotarło do NZ na pokładzie 2 statków: S.S. „Wanganella” 10.9.1951 oraz na pokładzie S.S. „Monowai” 2.10.1951; w „Extracts of Polish…, s. 143.