Polska – Nowa Zelandia: Dyplomacja, gospodarka, kultura*

Wellington. Parlament nowozelandzki (stary budynek)

Fot. L.Wątrobski

Polska i Nowa Zelandia - choć położone od siebie o prawie 20 tys. km - mają wiele wspólnego ze sobą. Wśród bowiem pierwszych badaczy Nowej Zelandii  byli także Polacy. W czasie II wojny światowej polscy i maoryscy żołnierze zdobywali wspólnie wzgórze na Monte Cassino. Od 1944 roku istniał w Nowej Zelandii polski obóz z dziećmi przywiezionymi tam z ZSRR. Także dziś mieszka tam nadal wielotysięczna grupa naszych rodaków, przyznających się do związków z Polską i propagujących kulturę polską oraz współprace obu naszych krajów.     

Stosunki dyplomatyczne

                                Oficjalnie historia Polaków w Nowej Zelandii rozpoczęła się w XVIII wieku, kiedy to w czasie drugiej podróży dookoła świata, na pokładzie H.M.S. Resolution (1772-1775) kapitanowi Jamesowi Cookowi towarzyszyli dwaj botanicy Johann (Jan) i jego syn Georg (Jerzy) Forsterowie - obaj pochodzenia polskiego.   

                                             

Pierwsza duża grupa polskich osadników przybyła do Nowej Zelandii statkiem Friedeburg w roku 1872 r. Pierwsi Polacy osiedlili się w okolicy Christchurch. Kolejnym statkiem z polskimi pasażerami na pokładzie był Palmerston, który wpłynął do Port Chalmers w 1872 roku. Większość Polaków osiedliła się w regionie Otago, niedaleko Dunedin, a także w Taranaki na Wyspie Północnej, głównie w Inglewood.

                   Polska utrzymywała stosunki konsularne z Nową Zelandią już w latach 30-tych XX wieku. We wrześniu 1940 r. August Zaleski, Minister Spraw Zagranicznych Rządu na Uchodźstwie, przewidując znaczne fale migracji Polaków do Dominium Brytyjskiego, zaproponował utworzenie konsulatów w Australii i Nowej Zelandii. Zostały one otwarte w Sydney i Wellingtonie w 1941 r.  Dr Kazimierz Wodzicki został mianowany Konsulem Generalnym w Nowej Zelandii.

                    W odpowiedzi na apel Ligi Narodów, Nowa Zelandia zgodziła się przyjąć, w 1944 r., grupę 733 polskich dzieci, głównie sierot i półsierot oraz ich opiekunów do zakończenia wojny. Było to możliwe przede wszystkim dzięki zabiegom dyplomatycznym konsula K. Wodzickiego i jego małżonki Marii Wodzickiej.

Wellngton. Tablica pamiątkowa upamiętniająca przyjazd do NZ 

tzw. Dzieci Perskich w 1944 r.

 

                  Żołnierze polscy i nowozelandzcy walczyli wspólnie na kilku frontach II wojny światowej, w tym w Bitwie o Anglię (1940) i Bitwie pod Monte Cassino (1944). Nowozelandzcy piloci byli wśród zachodnich aliantów, którzy wspierali Polaków w Powstaniu Warszawskim w 1944 roku. Stosunki dyplomatyczne z Rządem polskim na Uchodźstwie ustały w 1945 roku.

                     W 1966 r. otwarto w Wellingtonie Konsulat Generalny PRL. 1 marca 1973 r. oficjalnie nawiązano stosunki dyplomatyczne między Polską a Nową Zelandią na poziomie ambasady. Od 1974 r. polski ambasador w Nowej Zelandii był akredytowany z Australii, a ambasada w Wellingtonie była kierowana przez chargé d’affaires a.i. W maju 1982 r. działalność Ambasady RP w Wellingtonie zawieszono, a polska reprezentacja dyplomatyczna została reaktywowana w Wellingtonie w marcu 1987 roku.

                     Ciekawym wydawać się może, że od 1990 r. wielu Polonusów zamieszkujących Nową Zelandię zwraca się do ambasady RP z prośbą o wydanie im polskiego paszportu. Wcześniej, ze względów politycznych, nie chcieli tego robić.                                                                                       Do końca lat 90-tych Ambasada RP w Wellingtonie, będąc w gestii resortu gospodarki (Biuro Radcy Handlowego Ambasady), kierowana była przez charge d’affaires. Od 2004 r. Ambasada RP w Wellingtonie (do tego czasu ambasador był akredytowany z Canberry) utrzymywana jest na poziomie ambasadora.

Wellington. Dom Polski przy Riddiford Street

                       Nowa Zelandia otworzyła Ambasadę w Warszawie w 2005 r. Do tego czasu ambasador akredytowany był z z Wiednia, a następnie z Berlina. W Nowej Zelandii funkcjonują dwa konsulaty kierowane przez konsulów honorowych: w Auckland (od 1999 roku) oraz w Christchurch (od 2011 roku).

                     Od 2004 r. Polska nie wymaga wiz od obywateli Nowej Zelandii na pobyty turystyczne poniżej 90 dni, natomiast od 2005 r. Nowa Zelandia nie wymaga wiz od obywateli Polski na takich samych warunkach.

                  Aktualnie ambasada RP w Nowej Zelandii mieście się przy  Featherston Street, 142-144, na 9 piętrze w budynku City Chambers. Funkcję ambasadora pełni pan Zbigniew Gniatkowski. W ambasadzie pracują ponadto: Agnieszka Kacperska, na stanowisku konsula; Anna Gołębicka-Buchanan, wydział polityczno-ekonomiczny oraz Sylwia Radis – w biurze ambasadora.

                    Są też 2 konsulaty honorowe w: Auckland i Christchurch. Konsulem honorowym w Auckland jest pan Bogusław Nowak – a w Christchurchpani pani Diane Winsome Dormer.

Współpraca ekonomiczna

                     Współpraca ekonomiczna ma zasadnicze znaczenie dla rozwoju stosunków dwustronnych. Misje handlowe i oficjalne wizyty o charakterze gospodarczym wymieniane są od początku lat dziewięćdziesiątych. W 2009 r. Krajowa Izba Handlowa zorganizowała misję handlową przedstawicieli sektora kosmetycznego, farmaceutycznego, rolno-spożywczego, informatycznego i energetycznego. Nowozelandzka agencja promocji eksportu Trade and Enterprise odwiedziła Polskę w maju 2012 r.                                  

W kwietniu 2015 r. piętnaście polskich firm z sektora zielonych technologii odwiedziło Nową Zelandię, aby wziąć udział w targach Go Green Expo w Auckland. Polskie przedsiębiorstwa, nagrodzone w ramach programu GreenEvo, zaprezentowały nowe, wiodące ekologiczne technologie w obszarach takich jak oszczędność energii, gospodarka odpadami i wodą oraz energia odnawialna. Polski sektor mięsny, w tym producenci, reprezentanci Związku Producentów i Pracodawców Przemysłu Mięsnego oraz eksperci rynkowi, uczestniczyli w targach Fine Food w czerwcu 2016 r. w ramach kampanii European Meat - tradycja, jakość i smak.

                 W marcu 2015 r. powstało Polsko-Nowozelandzkie Stowarzyszenie Biznesowe POLANZ, pod patronatem Ambasadora RP, celem promocji współpracy między firmami z Polski i Nowej Zelandii oraz zachęcania i stymulowania zainteresowania wzajemnym handlem i inwestycjami.

                      W ostatnim czasie wymiana handlowa między Polską a Nową Zelandią systematycznie rośnie. W ostatniej dekadzie Polska zanotowała nadwyżkę w handlu z Nową Zelandią. W polskim eksporcie do Nowej Zelandii dominują produkty przemysłu elektromaszynowego, leki, mięso wieprzowe i urządzenia elektryczne. Towarami nowozelandzkimi najczęściej importowanymi do Polski są mrożone ryby, nabiał, wino, wełna i jagnięcina.

Wellington. Cable Car

 

Współpraca kulturalna

                    Dźwięki polskiej muzyki w Nowej Zelandii słyszane były na długo przed ustanowieniem oficjalnych relacji dyplomatycznych. Wielkie osobistości polskiej sceny muzycznej koncertowały w Nowej Zelandii od początku XX wieku, w tym m.in. Edward Parlovitz, Andre Skalski, Ignacy Jan Paderewski, Ignacy Friedman, Stanisław Niedzielski, Witold Małcużyński. W latach 70-tych przybył tu Jerzy Grotowski ze swoim teatrem. Dziś polscy muzycy angażują się w różnorodne projekty realizowane w Nowej Zelandii. Polscy dyrygenci prowadzili Nowozelandzką Orkiestrę Symfoniczną (Jacek Kaspszyk, Antoni Wit), artyści uczestniczyli w dużych międzynarodowych projektach, takich jak No Man's Land upamiętniający I wojnę światową (Jolanta Kossakowska i in.), festiwalach i kongresach (Trio Artura Dutkiewicza na Wellington Jazz Festival 2015, Kapela ze Wsi Warszawa na festiwalu WOMAD, Marcin Murawski w 44. Międzynarodowym Kongresie Altowiolowym w Wellingtonie). Polscy muzycy – pianiści i gitarzyści (Marek Pasieczny) mieli wiele okazji do prowadzenia warsztatów dla studentów Nowej Zelandii School of Music. Niektórzy z nich doświadczyli przywileju wykonania koncertu na fortepianie niegdyś należącym do Ignacego Jana Paderewskiego, który dziś znajduje się w Muzeum Muzycznym im. Whittakerów na wyspie Waiheke (Rafał Łuszczewski, Artur Dutkiewicz).

 

Wellington. Parlament nowozelandzki (nowy budynek
nazywany „Ulem”)

                       Na zaproszenie Międzynarodowego Festiwalu Sztuki w 2010 r. teatr TR Warszawa zaprezentował TEOREMAT w reżyserii Grzegorza Jarzyny. Celem uświetnienia jubileuszu 250-lecia teatru publicznego w Polsce i 250 lat Teatru Narodowego w Warszawie, w październiku 2015 r. Ambasada RP w Wellingtonie zaprosiła aktorów teatru alternatywnego Scena Plastyczna Leszka Mądzika (Katolicki Uniwersytet Lubelski), którzy wykonali premierę „Mask” podczas festiwalu The Body Festival w Christchurch.

                    Polskie filmy są często prezentowane w Nowej Zelandii w ramach lokalnych festiwali oraz pojedynczych pokazów. Niezwykle popularny Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Nowej Zelandii coraz częściej wyświetla polskie produkcje. Nowe możliwości współpracy między Polską a Nową Zelandią niesie ze sobą umowa międzyrządowa o koprodukcji filmowej, podpisana w Warszawie w 2015 r.

                    Ambasada RP organizuje wystawy i pokazy prac polskich artystów oraz wystawy tematyczne dotyczące Polaków i sztuki polskiej (m.in. Joseph Conrad Korzeniowski, Czesław Miłosz, Polska Szkoła Plakatu). Regularnie odbywają się wystawy prezentujące polskie wydarzenia historyczne. Polscy projektanci odnoszą sukcesy w prestiżowych nowozelandzkich i międzynarodowych konkursach, takich jak World of  Wearable Arts i iD Dunedin Fashion Week.

 

Tekst i zdjęcia: Leszek Wątróbski

* na podstawie m.in. rządowego Serwisu RP