Covid-19 stał się elementem międzynarodowej walki politycznej

Graf. Pixabay, edited by BP

- W obecnej sytuacji Covid-19 stał się elementem międzynarodowej walki politycznej. Przywódcy chińscy szybko i sprytnie zrozumieli, jak zamienić początkową porażkę związana z epidemią w szansę w ich dążeniach do globalnej dominacji...  Państwo Środka pokazuje, jak skutecznie stawić czoła wyzwaniu, jakim jest koronawirus – ma to stanowić przesłanie dla zachodnich demokracji, a szczególnie dla USA. - mówi prof. Mirosław Matyja - mieszkający w Szwajcarii polski ekonomista, politolog i historyk w wywiadzie dla Radia Polonia w Chicago. Wywiad przeprowadził redaktor naczelny Marek Bober 14 maja 2020r.

 - Jak ułożą się stosunki chińsko-amerykańskie w kontekście pandemii Covid-19. Czy Chiny zdominują globalną scenę polityczną?

- Obecny kryzys, mimo że nie stanowi punktu zwrotnego w polityce globalnej, to jednak wskazuje na pewne kierunki zmian w ramach międzynarodowego układu sił polityczno-ekonomicznych. Stany Zjednoczone borykają się obecnie z wieloma problemami: w szybkim tempie rozwijająca się pandemia oraz związane z tym gwałtownie rosnące bezrobocie i radykalne spowolnienie rozwoju gospodarczego. Jednocześnie kryzys pokazuje ułomności w kierowaniu światem przez USA oraz zdecydowane wkraczanie Chin na globalną scenę polityczną. Uświadamia także, w jaki sposób rywalizacja tych dwóch mocarstw określa kierunki światowej polityki. Konkurencja między USA i Chinami nie jest wcale nowa; odwieczny spór handlowy między Waszyngtonem a Pekinem dał na to wystarczającą ilość przykładów. Ale pandemia ujawnia, w jaki sposób ten antagonizm wpływa teraz na wszystkie obszary, nawet rzekomo apolityczne, takie jak chociażby funkcjonowanie służby zdrowia w obydwu krajach.

PUNO: inauguracja roku akademickiego 2021/22

Inauguracja roku akademickiego
PUNO w Londynie. Fot. FB - PUNO

15 października odbyła się, jak co roku w Londynie, inauguracja roku akademickiego 2021/22. Tegoroczna inauguracja miała szczególny wymiar, na co złożyło się kilka powodów.

Tajemnicą poliszynela były w ostatnich miesiącach liczne nieporozumienia, wewnętrzne walki i napięcia na tym najmniejszym polskim uniwersytecie. PUNO stało na rozdrożu i sceptycy zaczęli nawet powątpiewać w sens jego dalszej egzystencji.

Na inauguracje roku akademickiego 2021/22 przybyli przedstawiciele polskich władz, środowisk polonijnych w Londynie, profesorowie, doktoranci, studenci i zaproszeni goście. Albo przybyli po prostu ci, którzy wierzą w sens dalszego istnienia i działalności PUNO, jako jedynego polskiego uniwersytetu poza granicami Polski.

Demokracja oddolna w Polsce: Inicjatywa obywatelska

Graf. Pixabay

W poprzednim odcinku opisałem funkcjonowanie referendum - najważniejszego instrumentu w demokracji oddolnej. Ale jak wiadomo, referendum nie bierze się „z powietrza”. Ktoś i w jakiś sposób musi głosowanie powszechne zainicjować. Takimi instrumentami są weto i inicjatywa obywatelska, które są wyrazem woli społeczeństwa/suwerena. Ruchy obywatelskie i partie polityczne zaczynają powoli dostrzegać istotę demokracji oddolnej i potrzebę wprowadzenia jej instrumentów w Polsce, niemniej jednak nie opisują w swoich programach zasad jej funkcjonowania.

Na czym polega inicjatywa obywatelska?

Inicjatywa obywatelska to narzędzie polityczne dające obywatelom oraz ugrupowaniom społecznym i politycznym prawo inicjowania zmiany konstytucji, a tym samym kreowania prawa. W poszczególnych krajach istnieją zasadnicze różnice w praktyce jej  stosowania. W Szwajcarii przedmiotem  inicjatywy obywatelskiej może być całkowita lub częściowa zmiana konstytucji, zaproponowana przez ustaloną liczbę obywateli uprawnionych do głosowania (100 tys.), którzy w ciągu ustalonego okresu czasu (18 miesięcy) zbiorą wymagane podpisy. Mogą oni wystąpić o wprowadzenie poprawek albo uchylenie zapisów już funkcjonujących aktów prawnych, lub nawet zaproponować nowe rozwiązania. Inicjatywa może dotyczyć zarówno rozwiązań szczegółowych, jak i ogólnych. Warto zaznaczyć, że każda inicjatywa, która uzyska wymaganą liczbę głosów poparcia, musi prowadzić do głosowania na drodze referendum. 

Oddolna demokracja w Polsce – pytania i odpowiedzi

Demokrajcja bezpośrednia. KOD po Pałacem Prezydenckim
Fot. Lukasz2 (public domain)

Jedni uważają ją za utopię, bez szans wprowadzenia w Polsce. Tylko nieliczni widzą w niej realną szansę dla przyszłości państwa polskiego. Mowa tu o demokracji bezpośredniej, czyli o oddolnym rządzeniu państwem, a więc o systemie politycznym, w którym nie tzw. władza, ale obywatele/suweren mają decydujący głos w sprawach ważnych dla Polski. Nie chodzi tu bynajmniej o podejmowanie wszystkich decyzji przez społeczeństwo, lecz o uzupełnienie aktualnego systemu semidemokratycznego o instrumenty oddolnego współdecydowania: referendum, inicjatywy obywatelskiej i weta obywatelskiego.

Weto obywatelskie (zmiana ustawy) oraz inicjatywa obywatelska (zmiana Konstytucji) to instrumenty demokracji bezpośredniej, mające charakter proceduralny, których następstwem powinno być w każdym wypadku bezprogowe i wiążące referendum, mające charakter prawny.

Na pytania dotyczące oddolnej demokracji w Polsce odpowiada prof. Mirosław Matyja  politolog, ekonomista i historyk mieszkający w Szwajcarii, wykładowca Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie (PUNO).